Gedetineerden liegen vaak. ‘Ik heb het niet gedaan, ik zit onschuldig vast. Ik was erbij maar was louter de chauffeur. Justitie heeft de pik op mij.’ Dagelijks kreeg ik deze “noodkreten” te horen en werd verwacht dat ik de betrokkene gelijk in vrijheid zou stellen met een excuus en een bloemetje voor moeder. Helaas voor hen, de rechter bepaalt en niet ik. Wel wilde ik nog weleens antwoorden dat diegene dan wel een heel slechte advocaat had, of dat met een pakkans van één op tien, hij de andere negen keer wél veel geluk heeft gehad.

Verslaafde gedetineerden liegen nóg vaker: ‘Ik ben niet verslaafd. Heel soms een blowtje. Ik ben erin geluisd door mijn vrienden. Ik kan dagen zonder. Naar een gokhal ga ik voor ontspanning. Alle mannen kijken toch elke dag naar porno! Ik heb tijdens de urinecontrole niet gefraudeerd. Ik handel hierbinnen niet in medicijnen’, enzovoort.
Mannen liegen drie keer zo vaak als vrouwen en vooral om er zelf beter van te worden, zo stelt een Brits onderzoek. Voldoende reden om ze uiterst voorzichtig te benaderen en alle antwoorden in twijfel te trekken? Nee, niet voor mij. Liegen doet een mens niet alleen om er alleen maar zelf beter van te worden, hij doet dit ook om aardiger gevonden te worden. Om de zaken rooskleuriger voor te doen en zo in een goed blaadje te komen.

Liegen is ook vergelijkbaar met het verslavingsproces: bij de eerste leugen voel je je niet goed maar daarna went het en reageren de hersenen er al niet meer op, met gewenning en grotere leugens als gevolg. Om in mijn werk te voorkomen dat ik de mensen niet meer vertrouw en daarmee de lol in mijn werk verlies, heb ik mijn werkwijze aangepast. Ieder gesprek met een gedetineerde begin ik door te stellen dat ik hem oprecht geloof. Dat ik er graag van uitga dat de betrokkene de waarheid vertelt - ook al is dat soms alleen zijn eigen waarheid. Dat ik niet boos word als diegene verslaafd is en weer is teruggevallen. Dat ik hoop dat we op die wijze daadwerkelijk resultaat kunnen boeken op het vlak van vrijheid en verslaving.

Sinds ik dat benoem geloof ik oprecht dat er nog maar zelden tegen mij gelogen wordt en doe ik mijn werk met het grootste plezier!